MPG als subselectiecriterium bij gronduitgifte
Bij gronduitgifte is de gemeente verplicht een selectieprocedure op te zetten. Het voordeel daarvan is dat je als overheid innovaties kan stimuleren die andere partijen niet aandurven. Zo kan je circulaire doelstellingen nastreven, zoals het bevorderen van houtbouw.
Gronduitgifte: wat is het?
De uiteindelijke keuze voor de partij waaraan je als gemeente de grond uitgeeft, is altijd gebaseerd op verschillende criteria. Bij het opstellen van die criteria moet je de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht nemen. Aan de vast te stellen criteria zijn verder drie voorwaarden verbonden:
- de criteria zijn objectief (de criteria zijn ondubbelzinnig en zo duidelijk mogelijk geformuleerd);
- de criteria kunnen door een rechter worden getoetst; en
- de criteria zijn redelijk.
Kijk voor een voorbeeld van de selectiecriteria naar de gunningscriteria afkomstig uit de Aanbestedingswet:
- beste prijs-kwaliteitsverhouding (BPKV);
- laagste kosten berekend op basis van kosteneffectiviteit; en
- laagste prijs.
Kies je voor het selectiecriterium ‘beste prijs-kwaliteitverhouding’, dan moeten nadere kwaliteitscriteria worden opgesteld, zoals sociale, milieu- of innovatieve criteria. Zo kunnen op verschillende manieren circulaire criteria of duurzaamheidscriteria worden verwerkt waar houtbouw beter op scoort.
Hoe kan de MPG als subselectiecriterium houtbouw bevorderen?
Eén manier om houtbouw te stimuleren via gronduitgifte is door de MPG-score (Milieuprestatie Gebouwen) een grote rol te laten spelen in de selectiebeslissing. Dit kan door de MPG-score van het gebouw als subselectiecriterium te gebruiken. Hoe lager de MPG-score, hoe beter de milieuprestaties zijn.
Wat is de MPG?
Wil je de MPG-scores meenemen in je selectiecriteria, dan kan dat op twee manieren:
- met een vooraf vastgestelde schaal die is gekoppeld aan MPG-scores; of
- met een relatieve schaal, waarbij de deelnemer met de laagste MPG-score de meeste punten krijgt en de deelnemer met de hoogste MPG-score de minste.
Uit de praktijk
In de praktijk wordt de MPG-score al veel gebruikt bij selectieprocedures voor gronduitgifte. De Gemeente Amsterdam besloot in 2015 dat minstens 30% van de selectiebeslissing op duurzaamheid gebaseerd moet zijn. Daarom maakt de gemeente nu vaker gebruik van de MPG-score als indicator voor circulair bouwen, met name wat betreft circulair materiaalgebruik. De winnende inschrijvingen in selectieprocedures van bouwprojecten ‘de Koffiefabriek’ en ‘Juf Nienke’ zijn hier goede voorbeelden van.
Voor voorbeelden van selectiecriteria toegepast op gronduitgifte, biedt het beleid van de gemeente Urk inspiratie: zie met name paragraaf 3 over ‘beste prijs-kwaliteitsverhouding’.
Beleid en andere instrumenten
Naast de MPG worden ook andere criteria gebruikt, omdat andere duurzaamheids- en circulariteitsaspecten niet of onvoldoende in MPG-scores zijn verwerkt. Een eis waar een inschrijver in ieder geval aan moet voldoen is de zogenaamde BENG-norm voor energiegebruik van gebouwen (zie kader hieronder). Verder kunnen aanvullende criteria worden opgenomen, zoals het percentage hernieuwbaar materiaal en het percentage secundair materiaal. Overweeg ook kwalitatieve criteria mee te nemen, zoals ‘de integrale verwerking van circulariteit in het ontwerp’ of ‘de integrale verwerking van duurzaamheid in het ontwerp’.
Voor alle nieuwbouw geldt dat de vergunningaanvragen moeten voldoen aan de eisen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG).
Als je meerdere criteria stelt, moet je altijd ook het relatieve gewicht bepalen van de MPG-score ten opzichte van andere subselectiecriteria. Om de juiste combinatie van criteria te vinden, en om de juiste weging van die criteria te bepalen, kan het nuttig zijn om een specialist in te huren. Denk hier bijvoorbeeld aan een technische duurzaamheidsadviseur. Leg contact binnen je organisatie of werk met externe expertise als je aan de slag gaat met circulair aanbesteden. Je kan de MPG als selectiecriterium ook combineren met een minimale eis voor een MPG-score. Zo filter je in ieder geval al de minder ambitieuze inschrijvingen eruit. Houd bij gebruik van de MPG in het bijzonder rekening met zonnepanelen. Zonnepanelen zijn essentieel voor de energie- en circulaire transitie, maar verhogen de MPG-score sterk. Daarom moet je zonnepanelen buiten de MPG-score houden of zorgen dat andere delen van de opdracht die opvangen. Je kan dit bijvoorbeeld ondervangen met een minimumeis aan duurzame energie. Het Transitieteam Circulaire Bouweconomie adviseert een minimum van 40% op BENG-3.
Eisen en beperkingen
Houd de volgende punten in het achterhoofd, als je een selectieprocedure opzet:
- De overheid moet in de eerste plaats met inachtneming van de hem toekomende beleidsruimte criteria opstellen aan de hand waarvan de koper wordt geselecteerd. Deze criteria moeten objectief, toetsbaar en redelijk zijn.
- Verder is het aan te bevelen om gegadigden die afvallen na de selectieprocedure tijd te geven om juridische stappen te ondernemen tegen de selectiebeslissing; binnen die tijd kan de overheid wachten met het aangaan van de voorgenomen overeenkomst.
Daarnaast geldt artikel 122 Woningwet, waarin is opgenomen dat de gemeente onder andere geen bouw- en woontechnische eisen mag opnemen in privaatrechtelijke overeenkomsten, wanneer in het Bouwbesluit of de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht hier al regels over zijn gesteld. Bespreek daarom met een jurist welke eisen wel en niet in de overeenkomst op mogen worden genomen.
Uitzondering op de verplichte selectieprocedure
De selectieprocedure hoeft niet te worden toegepast als van te voren duidelijk is dat slechts één serieuze gegadigde in aanmerking komt. Dit moet ook worden vastgesteld op grond van objectieve, toetsbare en redelijke criteria. Het is onwaarschijnlijk dat dit vaak zal voorkomen. Als je vermoedt dat hier sprake van is, leg het dan altijd voor aan juridische experts binnen of buiten je eigen organisatie.
Verder lezen andere bronnen
Over gronduitgifte op basis van MPG zijn de laatste jaren verschillende rapporten verschenen. Zie bijvoorbeeld:
Juridische toelichting
Gronduitgifte kan op verschillende wijzen plaatsvinden. Wel geldt de beperking dat de overheid zich bij gronduitgifte moet houden aan de regels van het publiekrecht. Dit volgt uit artikel 3:14 Burgerlijk Wetboek.
| Rechtsgebied | Privaatrecht>Gronduitgifte |
| Citeertitel | Burgerlijk Wetboek |
| Artikel | 3:14 |
| Geldig vanaf | Invalid Date |
| Overheidslaag | Nationaal - Provinciaal - Gemeentelijk |
