De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. In de omgevingsverordening staan algemeen geldende regels en instructieregels. Hier staat geen bezwaar en beroep tegen open. Wel kunnen burgers zienswijzen indienen bij het ontwerpbesluit van de omgevingsverordening. Er bestaat nog geen rechtspraak over omgevingsverordeningen. 

Iedere provincie moet voor haar totale grondgebied een omgevingsverordening maken. Hierin staan regels die activiteiten van burgers en bedrijven in de fysieke leefomgeving reguleren. Deze gelden dan voor de gehele provincie. Regels voor de fysieke leefomgeving gaan onder andere over milieu, natuur, erfgoed, ruimte, water en mobiliteit. Zo kan je als provincie bijvoorbeeld plekken aanwijzen waar het toegestaan is om circulaire windturbines te bouwen.

Een ander belangrijk aspect van de omgevingsverordening is de mogelijkheid tot het stellen van instructieregels. Dit zijn algemene regels die in een omgevingsverordening staan. De instructieregels stellen voorwaarden aan de uitoefening van bevoegdheden van gemeentebesturen.

Voor een aantal onderwerpen geldt dat de provincie deze in een omgevingsverordening moet opnemen. Dit gaat vaak om bescherming van gebieden zoals erfgoed, natuur, grondwater of milieunormen in verband met hinder en geluid bij de aanleg van (spoor-)wegen. Ook zijn er onderwerpen die je als provincie kan, maar niet per se moet, regelen in een omgevingsverordening. Denk hierbij aan regels over windenergie, gaswinning, agrarische of stedelijke ontwikkelingen en zorgvuldig ruimtegebruik.

Hoe kan een provinciale omgevingsverordening circulaire windturbines bevorderen?

In een omgevingsverordening kan je als provincie dingen regelen die te maken hebben met de fysieke leefomgeving. Deze fysieke leefomgeving bestaat uit alle bouwwerken, wegen, water, bodem, maar ook bijvoorbeeld de lucht, de natuur of erfgoed. Als provincie kan je zodoende plekken aanwijzen waar bijvoorbeeld meer circulaire windturbines moeten worden gebouwd. Ook kun je als provincie instructieregels opstellen voor het bestuur van een gemeente.

Een voorbeeld van een instructieregel in een omgevingsverordening van de provincie is dat de gemeenteraad een omgevingsplan vast moet stellen waarin wordt geregeld aan welke eisen moet worden voldaan om circulaire windturbines te plaatsen. Zo kan je waarborgen dat een gemeente zich inzet voor circulaire windturbines.

De provincie Noord-Holland heeft al een omgevingsverordening vastgesteld (

).  Dit is een versie van de omgevingsverordening die geldt totdat de Omgevingswet in werking treedt op 1 juli 2023. Daarna zal een nieuwe versie in werking treden die is aangepast op de regels uit de Omgevingswet.

Er is een grens aan wat een omgevingsverordening mag regelen. De regel die geldt, is die van subsidiariteit. Dit houdt in dat in een omgevingsverordening regels worden opgeschreven die behoren tot de provinciale belangen. Als iets een gemeentelijk belang heeft, dan moet de gemeente dat regelen in het omgevingsplan en mag dit niet in een omgevingsverordening worden geregeld door de provincie. Vergelijkbaar mag een gemeente niet iets regelen in een omgevingsplan dat behoort tot het provinciaal belang. Als de provincie regels stelt in de omgevingsverordening, die tot het gemeentelijk belang behoren, dan wordt de omgevingsverordening ongeldig verklaard.

Circulaire windturbines via de omgevingsverordening title pic

Iedere provincie moet voor haar totale grondgebied een omgevingsverordening maken. Hierin staan regels die activiteiten van burgers en bedrijven in de fysieke leefomgeving reguleren.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. De omgevingsverordening geldt voor het gehele grondgebied van een provincie en heeft daarmee een ruim bereik. Wel mogen alleen regels worden gesteld in de omgevingsverordening die een provinciaal belang hebben. 

Op grond van artikel 2.6 Omgevingswet kan een provinciale omgevingsverordening worden vastgesteld.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Het staat overheden vrij om naar eigen inzicht afspraken te maken bij de verkoop van grond. Maar overheden moeten zich wel houden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.

Hoe kunnen tenders bij gronduitgifte de circulariteit van windturbines bevorderen?

Via gronduitgifte kan de overheid circulariteit van windturbines bevorderen. De overheid moet bij gronduitgifte een selectieprocedure (tender) organiseren, waar uiteindelijk een winnende partij wordt gekozen op basis van objectieve, toetsbare en redelijke criteria (zoals is besloten in 

 rechterlijke uitspraak). De criteria voor de tender worden in het aanbestedingsrecht (sub)gunningscriteria genoemd. Hoewel de Aanbestedingswet hier niet geldt, betreft het een vergelijkbare procedure en houden wij hier dezelfde bewoordingen aan.

De overheid bepaalt voor elke tender aan welke voorwaarden partijen moeten voldoen en welke criteria prioriteit krijgen. De overheid kan ervoor kiezen het meeste gewicht toe te kennen aan duurzaamheidseisen. De partij die op duurzaamheidsniveau het beste scoort, wint dan de tender. Vervolgens wordt met de winnende partij een overeenkomst gesloten. Uitgangspunt van de overeenkomst is het definitieve ontwerp, dat volledig aan de duurzaamheidseisen voldoet. Op basis van deze overeenkomst kan de gemeente die duurzaamheidseisen handhaven.

Gronduitgifte is het uitgeven van bouwgrond door een gemeente aan een partij die er bijvoorbeeld een woning of bedrijf op wil bouwen. Het gaat om een privaatrechtelijke overeenkomst tussen de gemeente en de geïnteresseerde partij. Aan deze uitgifte van grond worden voorwaarden gekoppeld. Uitgifte vindt meestal plaats via een selectieprocedure, zoals inschrijving of loting. Dit is vergelijkbaar met de verdeling van schaarse vergunningen.

Gronduitgifte: wat is het?

Welke voorwaarden kan je in de opdracht opnemen?

Als je wilt zorgen dat de inschrijver zijn windturbines circulair uitbaat, kan je dat in de tender voor de gronduitgifte opnemen. Dat kan op veel manieren. De opdracht bevat verschillende typen vereisten waaraan de uitbater moet voldoen om de tender te winnen. Gronduitgifte is niet wettelijk geregeld. Hoewel de Aanbestedingswet niet geldt, kan wel naar de systematiek van die wet worden gekeken ter inspiratie bij de formulering van de vereisten. Hieronder volgen enkele voorbeelden van eisen die kunnen worden gebruikt bij de procedure van gronduitgifte.

Vooraf kan je een programma van eisen opstellen, waarin je precies kan specificeren van welke materialen een windturbine moet worden gemaakt of hoe groot het percentage hernieuwbare materialen moet zijn. Ook kan je eisen dat het gebouw 

Modulair ontwerpen houdt in dat (sub-)onderdelen uitwisselbaar zijn voor diverse modellen. Dit draagt bij aan circulariteit omdat een kapot onderdeel van bijv. een windturbine makkelijk vervangen kan worden door een ander onderdeel. Zo wordt de levensduur van het product in totaliteit verlengd, omdat onderdelen makkelijker te vervangen zijn.

Dit betreft de eisen waar de inschrijver aan moet voldoen. Deze kun je ook in het programma van eisen opnemen. Een voorbeeld van een geschiktheidseis is het hebben van ervaring met het hoogwaardig hergebruiken van windturbines en onderdelen. De geschiktheidseisen mogen gaan over:

technische bekwaamheid en beroepsbekwaamheid; of

Dit zijn voorwaarden die niet in technische of functionele specificaties uit te drukken zijn, maar eerder gaan over de totstandkoming van het product of de opdracht. Je kan bijvoorbeeld eisen dat de uitvoerder beschikt over of toegang heeft tot een bepaald recyclingsysteem. Ook kan je vragen dat de uitvoerder op een bepaalde manier rapporteert over de circulariteit van de gebruikte materialen. Denk hierbij aan een materialenpaspoort 

Het materialenpaspoort bevat o.a. informatie over de grondstoffen waaruit de windmolen bestaat. Denk hierbij aan het soort materiaal, de hoeveelheden van de verschillende grondstoffen en de wijze van montage.

In een Decommissioning Plan wordt de ontmanteling van de windturbine geregeld. Er wordt een overzicht gegeven
van de aanwezige grondstoffen en hoe die verwerkt kunnen worden.

Tot slot moet het beoordelingskader voor de tender worden vastgesteld: de gunningscriteria. Voor het bepalen van de gunningscriteria kan naar de Aanbestedingswet worden gekeken, die drie soorten gunningscriteria kent:

laagste kosten op basis van kosteneffectiviteit.

Als je voor het gunningscriterium BPKV kiest, moet je specificeren waaruit de ‘kwaliteit’ van een inschrijving bestaat: de subgunningscriteria. Je kan de opdracht zo formuleren dat verschillende circulaire kenmerken van invloed zijn bij bepaling van de kwaliteit. Hierbij kun je onder andere denken aan de levenscycluskosten, de mate van demontabiliteit, of de herbruikbaarheid van materialen.

Hieronder leggen wij uit hoe gronduitgifte via verkoop en via erfpacht kan worden vormgegeven.

De koopovereenkomst wordt gesloten zodra de kopende en de verkopende partij overeenstemming hebben bereikt. De koopovereenkomst geeft aan onder welke voorwaarden bepaalde grond mag worden gekocht. In de koopovereenkomst worden alle afspraken die te maken hebben met de koop vastgelegd. Een overheidslichaam mag geen contractuele verplichtingen stellen over duurzame bouwtechnische voorschriften. Wat een overheidslichaam wel kan doen, is op basis van gelijkwaardigheid en vrijwilligheid afspraken maken om zoveel mogelijk ambities uit het duurzaamheidsbeleid te (laten) realiseren. Deze gelijkwaardigheid en vrijwilligheid kunnen worden gerealiseerd door een tender uit te schrijven. Inschrijving voor een tender is vrijwillig.

Erfpacht geeft aan onder welke voorwaarden bepaalde grond mag worden gebruikt. In de meeste gevallen gaan erfpachtvoorwaarden over de bestemming van het terrein (woon- of bedrijfsruimte) of over de maximale bebouwing. Als een gemeente of provincie grond verpacht waarop windenergie wordt (of zal worden) opgewekt, kunnen ze circulaire eisen in de erfpachtovereenkomst opnemen. Strikt genomen kan de overheid in erfpachtvoorwaarden geen duurzaamheidseisen stellen. Maar dat betekent niet dat de overheid per definitie geen duurzaamheidsaspecten in de overeenkomst tot gronduitgifte kan opnemen. Wanneer die overeenkomst tot stand komt op basis van ‘gelijkwaardigheid en vrijwilligheid’, kan dat namelijk wél. Daaraan kan via een tender voldaan worden. Inschrijving voor een tender is vrijwillig.

Voor gronduitgifte geldt artikel 122 Woningwet, waarin is opgenomen dat de overheid onder andere geen bouw- en woontechnische eisen mag opnemen in privaatrechtelijke overeenkomsten, wanneer in het Bouwbesluit of de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht hier al regels over zijn gesteld. Bespreek daarom met een jurist welke eisen wel en niet in de overeenkomst mogen worden opgenomen.

Circulaire windturbines bevorderen door tenders bij gronduitgifte title pic

Gronduitgifte is het uitgeven van bouwgrond door een gemeente aan een partij die er bijvoorbeeld een woning of bedrijf op wil bouwen.

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. Hoeveel partijen je bereikt is afhankelijk van de nieuwe grond die de overheid ter beschikking heeft. Het instrument heeft daarnaast slechts betrekking op de partij aan wie de grond uiteindelijk uitgegeven wordt.

Gronduitgifte kan op verschillende manieren plaatsvinden. Wel geldt de beperking dat de overheid zich bij gronduitgifte moet houden aan de regels van het publiekrecht. Dit volgt uit artikel 3:14 Burgerlijk Wetboek. De regeling voor erfpacht is terug te vinden in artikel 5:85 Burgerlijk Wetboek. De regeling voor koop is terug te vinden in artikel 7:1 Burgerlijk Wetboek.

De juridische haalbaarheid van dit instrument is gemiddeld. Het is eenvoudig om een open norm op te nemen. Tegelijkertijd kan de rechter (een deel van) het omgevingsplan onverbindend verklaren. 

Iedere gemeente moet voor haar totale grondgebied een omgevingsplan maken. Hierin staan de algemene regels van de gemeente voor de fysieke leefomgeving. In een omgevingsplan staat dus welke activiteiten een gemeente per (deel)gebied toestaat, bijvoorbeeld wonen, recreatie of bedrijvigheid. Bij het maken van een omgevingsplan dien je rekening te houden met alle betrokken belangen. Zo kan je ervoor kiezen om specifieke regels te stellen voor delen van de gemeente. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van het geven van een aanwijzing dat er aan een aantal voorwaarden moet worden voldaan voordat op een bepaalde plek bijvoorbeeld woningen mogen worden gebouwd. Ook kunnen er bepaalde open normen verwerkt worden in een omgevingsplan.

Hoe kan het omgevingsplan bijdragen aan circulaire windturbines?

Het omgevingsplan heeft een brede reikwijdte en kan voor ieder gebied aangeven welke activiteiten het wel of niet toestaat. De circulariteit van windturbines kan je op twee manieren in het omgevingsplan aangeven. De eerste mogelijkheid ziet op het stellen van bouwregels. Bij de tweede mogelijkheid wordt gebruik gemaakt van open normen in het omgevingsplan.

Bouwregels zijn beoordelingsregels voor het uitvoeren van een bouwactiviteit. Bouwregels moeten een fysiek element bevatten. Een voorbeeld van een bouwregel is het vaststellen van de maximale hoogte van een bouwwerk. Vergelijkbaar kan een regel over circulariteit worden gesteld. Deze regel mag geen (verkapt) bouwtechnisch voorschrift zijn.

Het omgevingsplan geeft de mogelijkheid om door middel van open normen duurzaamheidsaspecten te regelen. Deze open normen in het omgevingsplan moeten binnen de kaders van de beleidsvrijheid blijven. Een belangrijk aspect hierbij is dat het beleid van een gemeente zich niet mag uitlaten over onderwerpen die bij wet al compleet geregeld zijn.

Om de circulariteit te bevorderen kun je in het omgevingsplan een open norm opnemen die er voor zorgt dat een omgevingsvergunning alleen verleend kan worden als een aantoonbare bijdrage wordt geleverd aan de circulariteit van de fysieke leefomgeving. De invulling en uitwerking van deze norm neem je op in een beleidsregel. Op die manier kun je flexibel en adequaat inspelen op maatschappelijke behoeften en ontwikkelingen. In deze beleidsregel kan opgenomen worden dat er wordt voldaan aan het leveren van een aantoonbare bijdrage als ieder plan wordt voorzien van een circulariteitsvisie en een daaropvolgend circulariteitsplan. Hierin moet worden toegelicht hoe circulariteit in het project wordt ingevuld en welke processen daarbij van belang zijn. Per ketenfase moet de aanvrager toelichten in hoeverre circulariteit wordt meegenomen.

 van de gemeente Amersfoort voor het gebied Vinkenhoef is een algemene regel opgenomen die voor het verlenen van een omgevingsvergunning vereist dat er een aantoonbare bijdrage geleverd wordt aan de verduurzaming en circulariteit van de fysieke leefomgeving.

In het omgevingsplan hoeft de gemeente niet specifiek te bepalen wat er in welk gebied komt: dit geeft ruimte om randvoorwaarden aan een ontwikkelingsgebied te stellen;

Vanwege de rechtszekerheid moeten open normen nader gespecificeerd worden met beleidsdocumenten;

Voor circulariteit houdt dit in dat begrippen zoals `aantoonbare bijdrage’ in een beleidsregel uitgewerkt moeten worden;

Het omgevingsplan kan zowel verbods- als gebodsbepalingen bevatten.

Circulaire windturbines via het omgevingsplan title pic

Iedere gemeente moet voor haar totale grondgebied een omgevingsplan maken. Hierin staan de algemene regels van de gemeente voor de fysieke leefomgeving. 

Dit instrument heeft een gemiddelde invloed. De invloed van het omgevingsplan is beperkt tot de fysieke leefomgeving binnen het grondgebied van de gemeente. Maar het omgevingsplan kan wel alle beoogde activiteiten binnen deze fysieke leefomgeving reguleren.

Op grond van artikel 2.4 en artikel 4.1 Omgevingswet kan de gemeente een omgevingsplan vaststellen.

Met voorbeelden.

instrumenten om circulariteit van windturbines te bevorderen

Zo zorg je ervoor dat windturbines zelf circulair worden.

Alle instrumenten op een rijtje, met handige filters om snel te vinden wat je zoekt.

Overzichten van instrumenten die circulaire windturbines bevorderen

Zie hoe instrumenten zich tot elkaar verhouden en hoe je ze met elkaar kunt combineren.

Samenhang álle instrumenten voor circulaire windturbines in beeld

Door meer windturbines in te zetten en door windturbines te ontwikkelen die zelf circulair zijn,  kunnen we grote stappen zetten om onze samenleving circulairder te maken.

Zonder samenwerking geen succes. Maar dan moet je wel weten wie waarvoor bevoegd en verantwoordelijk is.

Beta

versie -

Lees meer

Thema's

OVER CIRCULAW

VRAAG & ANTWOORD

CONTACT

Circulaire windturbines